kukla sanatı ile ilgili araştırma kısa
kukla sanatı ile ilgili araştırma kısa bilgi90'dan bulabilirsiniz
Kukla
Kukla, tek aktörlü, üç boyutlu, taklit ve söze, karşılıklı konuşmaya dayalı geleneksel seyirlik oyunu.
Türkçe oyuncak bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu'da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kavırçak, lubet, ninik gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. "Korkolçak", "Çadır hayal" (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asya'da da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya'dan getirildiği sanılmaktadır.
Birçok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yüzyıldan beri Türkiye'de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu'da köylüler arasında "bebek, çömce gelin, karaçör" gibi isimlerle yaygındır. Konusunu günlük yaşamdan ve edebi hikâyelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yüzyıldan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Bu oyunun baş kahramanı "İbiş" ve ihtiyardır. İbiş kurnaz ve hazırcevaptır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.
El kuklacısı, küçük bir sahnenin ardından iki eliyle kuklaları karşılıklı konuşturur, oynatır. İpli kuklada ise sahnenin üstünden iplerle kuklaları hareket ettirir. Sahnenin üstünde kukla köprüsü denilen bir yerde vardır kuklacı buraya çıkarak kendisi gözükmeden kuklasını oynatır. Sözlü veya sözsüz kukla olabilir. Eğer kukla oyunu sözlüyse perdenin arkasında seslendirilir. Bir dönem kuklalar politik amaçlı kullanılmıştır. Ayrıca Hristiyan kiliselerinde dini konular kuklalar oynatılarak insanlara anlatılmaya çalışılmıştır.
Türkiye'de ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası, yer kuklası, ayak kuklası, baş kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yüzyıl sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır. Türkiye'de en çok bilinen Karagöz ve Hacivat kuklaları gölge oyunu kategorisinde yer alır.
Kukla türleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazı kaynağı : tr.wikipedia.org
Kukla
Türkçe bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu'da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kaurcak, lubet, vb. gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. "Korkolçak"(el kuklası), "Çadır hayal" (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asyada da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya'dan getirildiği sanılmaktadır. Birçok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yy'dan beri Türkiye'de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu'da köylüler arasında "bebek, çömce gelin, karaçör" gibi isimlerle yaygındır. Konusunu günlük yaşamdan ve edebi hikâyelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yy’dan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Türk kuklasında kişilerin özellikleri, karagöz ve orta oyunundaki gibi kesin çizgilerle belirtilmemiştir. Kuklada iki tane başkahraman bulunmaktadır. Bunlar İbiş ve İhtiyardır. İbiş kurnaz ve hazır cevaptır. Kaba bir dil kullanır. Biçimsiz bir şapkası vardır püskülü sağa sola sallanır. İhtiyarın uşağıdır, efendisine bağlıdır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.
Kukla oyunları konularını Karagöz ve ortaoyunu oyunlarından ya da halk hikâyeleri ve efsanelerden almaktadır.
Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yy sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır. Günümüzde çok sayıda kukla sanatçısı yeni oyunlarla daha çok çocuk tiyatrosu tarzında bu sanatı sürdürmektedir.
Yazı kaynağı : aregem.ktb.gov.tr
KUKLA NEDİR? TÜRK KUKLASI NEDİR? - Mehmet Tahir İkiler Resmi Web Sitesi
KUKLA SANATI VE ÖZELLİKLERİ
Kukla Nedir? Kukla Çeşitleri
Bez, tahta, karton benzeri malzemelerden yapılma insan veya hayvan temsillerinin tek kişi tarafından ipler veya doğrudan el ile oynatıldığı seyirlik oyunlara kukla denir. Kukla karakterler her uzvu hareket edebilen birer oyuncak bebeğe benzer. Kuklalar küçültülmüş insan veya hayvan figürleridir. Kukla oynatıcılarına kuklacı denir.
Tiyatro oyunlarında olduğu gibi kukla oyunlarında da bir konu ve tema bulunur. Diğer türlerdeki gibi oyunlar bir sahnede oynanır. Oyunlarda kostüm dekor gibi malzemeler kullanılabilir. Kukla oyunları çocuklara yönelik eğlence oyunlarıdır. Günümüzde sinema teknolojisinin gelişmesi ile eski yaygınlığını ve önemini kaybetmiştir. Sahneleme tekniklerindeki gelişmelerin de yardımı ile bugün geleneksel bir tür olarak varlığını sürdürmektedir. Özellikle son yıllarda sinemada kullanılan “stop motion” tekniği türün gelişmesine katkı sağlamıştır.
Stop Motion: Kukla veya oyun hamurundan yapılma karakterlerin kare kare hareket ettirilmesi ve bu karelerin birleştirilerek hareket sağlanması esasına dayalı bir tekniktir.
Geleneksel Türk Kukla sanatının Tarihsel Gelişimi
Kukla oyunlarının geçmişi çok eskilere dayanır. İlk kukla oyunlarının ne zaman ve nerede oynandığına ait kesin bir bilgi yoktur. Araştırmacılar türün tıpkı gölge oyunu gibi Çin ve Hindistan’da doğup yaygınlaştığını düşünmektedir. Oyunlar buradan Türkistan’a ve İran yolu ile Batı’ya geçmiştir. Oyunların ortaya çıkmasında dinsel inanışların, tören ve ayinler ile büyünün etkili olduğu görüşü yaygındır. Temelde insanı kontrol etme isteği kuklanın özünü oluşturur.
Zamanla kukla oyunları birer eğitim ve eğlence aracı olmuş, kuklacılığın dinsel yönü unutulmuştur.
Kukla oyunları hakkında Divanu Lügati’t Türk isimli eserde çocukların oynadığı “kudhurcuk” isimli yapma bebeklerden bahsedilmesi, türün Türkler arasında eskiden beri var olduğunu göstermektedir.
Geleneksel Türk kukla oyunlarının yaygın olarak iki teknikle oynandığı görülür. Bunlar: İp ile oynatma ve el kuklasıdır.
Eski gelenekte el oyunları “kol korçak”; ipli oyunlar ise “çadır hayal” olarak adlandırılırdı. Bunların yanı sıra kukla oyunlarının kursak, kurçak, koçak gibi isimlerle de anıldığı bilinir. Bu adlandırmalardan genel olarak “bebek” anlamında kullanılır.
Yakın dönemde oyunlar şimdiki adı olan “kukla” ile adlandırılmış; kuklacılar ise kuklabaz, hayalbaz gibi isimler almıştır. Osmanlı döneminde kuklacılık yaygın bir gelenek olamamıştır. Kukla oyunları gerçek varlığını Anadolu’da sürdürmüştür.
Kukla oyunu sergilemek yetenek ve maharet ister. Kukla oynatıcıları taklit ve hareketler konusunda uzman kişilerdir. Kuklacılar zaman içinde farklı teknikler geliştirmiştir. Bunlar kısaca el kuklası, ipli kukla, araba kuklası, köy kuklası, iskemle kuklası, yer kuklası, canlı kukla vb. gibidir.
Kukla Çeşitleri veya Teknikleri
İpli kukla: Bu kuklada temsil yani bebek tahtadan yapılır. Kuklanın tüm uzuvları hareket halindedir ve ince görünmez saydam iplerle kuklacının elindeki yıldız şeklindeki tutaca (istavroz) bağlıdır. İpli kukla çok yaygındır. Kuklanın hazırlanması uzmanlık ister. İpli oyunlarda kuklanın boyutunda sınırlama yoktur, hafif malzemeden gerçek insan boyutlarında kuklalar yapılabilir. Kuklacı oyunu üstten yönetir, görünmez.
El Kuklası: Bu teknikte vücut kısmı bezden kol ve ayakları tahta veya mukavvadan yapılma bir temsil oynatılır. Kuklacı bez yani gövde kısmından elini geçirir, işaret parmağı ile baş kısmını, diğer parmakları ile de kolları hareket ettirir. Kuklacı sahnede görünmez.
Oturak(iskemle) Kuklası: Bu oyunlarda kuklalar göğüs kısımlarından yatay iplerle birbirine bağlıdır. Kuklacının ipleri gergilemesi ile kuklalar hareket ettirilir. Oyunda kuklalar tahta bir iskemle üzerinde müzik eşliğinde dans eder.
Araba(Sopa) Kuklası: Bu kukla tekniğinde kuklacı arabanın altına yerleştirilmiş bir merdiven aralığından kuklaları hareket ettirir
Dev Kuklası: Bu oyunlarda kuklaların büyüklüğü gerçek insan ile aynıdır. Kuklacı temsillerin içine girerek oyunları canlandırır. Kuklanın tüm uzuvları hareket ettirilir
Kukla Oyununun Özellikleri
1- Geleneksel Türk kukla oyunlarında başlıca iki karakter bulunur. Bunlar İbiş ile İhtiyar’dır. İbiş; kurnaz, hazır cevap, gözü açık, dilbaz bir karakterdir. Oyunda gerçek adı “Sadık” olmasına rağmen İbiş adı ile çağrılır. Farklı oyunlarda Tombul, Fıstık, Durmuş gibi isimler alır. Oyunda söz ve hareketleri ile komediyi sağlar. İhtiyar ise zengin, varlıklı insanı temsil eder. Oyunlarda İbiş’in efendisi, patronu rolündedir. Bunların dışında sıradan insanı temsil eden Efe, Yahudi, Laz, Kötü, Cadaloz gibi belli yönleri ile ön plana çıkarılan tipler de vardır.
2- Kuklalarda amaç güldürmektir. Bunun yanı sıra kuklaların eğitsel öğretici yönleri de bulunur.
3- Kuklada oynatıcı kişi, kuklacı, sahnede görünmez (bazı kukla oyunlarında kuklacı gizlenmez. Bu durumda oyunun inandırıcılığını sağlamak için kuklacı bir vantrolog gibi karnından konuşur.)
4- Kukla oyunları doğaçlamadır.
5- Kukla oyunları konusunu günlük hayattan alır.
6- Kukla oyunları müzik eşliğinde de oynatılabilir.
Kaynak: milliedebiyat.com
Yazı kaynağı : www.mehmettahirikiler.com
Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında
Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.