kayseri surp krikor lusavoriç ermeni kilisesi
kayseri surp krikor lusavoriç ermeni kilisesi bilgi90'dan bulabilirsiniz
Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi | 5. Bölge (Anadolu) | Türkiye Ermenileri Patrikliği |
SURP KRİKOR LUSAVORİÇ ERMENİ KİLİSESİ – KAYSERİ
Kayseri’de bilinen ilk Ermeni kilisesi 1191 yılında Surp Krikor ismiyle bilinir. Varlığını 17. yüzyıla kadar korumuş olan bu kilise 1653’te aynı şekilde karşımıza çıkar. Yüzyıllar boyu onarılarak ve yeniden inşa edilerek günümüze kadar ulaşan kilise budur.
19. yüzyılın ilk yarısında harab olmuş veya yıkılmış olan bu kilise, 1859’da yeniden inşa edilir. Bu inşaat işinde herkes tarafından sevilen bir esnaf olan Kevork Ağa Mındigyan önemli rol oynar ve arkadaşları ile beraber kilisenin gereksinimlerini adilane bir şekilde karşılar. Tüm pastırma tüccarları, zanaatkarlar ve esnaf başlıca destekçileridir. Büyük bir şevkle çalışıp, işi kısa zamanda bitirirler. 1875’te vefat eden Kevork Ağa avluya gömülür. Kilise’nin iç sıvası ve altın varak kaplaması ise 1903’te yapılır.
Surp Lusavoriç Kilisesi halk ibadethanesi olarak nitelendirilirdi, oysa Surp Asdvadzadzin ve Surp Sarkis kiliseleri şehrin aristokrat sınıfının ibadethaneleriydi.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Kilise’de bazı onarımlar yapılır. 1919’da ise bir hayırsever 100 altın tutarındaki bir bağış karşılığında Vartavar kutlamasından önceki cumartesi akşamı cemaatte bir hüzün dalgasına yol açarak kilisenin çanını çaldı.
Surp Krikor Lusavoriç kilisesi İç Anadolu’daki tek Ermeni kilisesi olmasından dolayı bölgedeki tüm Hıristiyan Ermeni cemaatimizin de ruhani merkezidir.
Kilise 1996’da Kayserili Zadig ve Penyamin Toker kardeşlerin hayırseverliğiyle yenilendi. Kilise son kez 2009’da onarım görerek Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından ibadete açıldı.
Yazı kaynağı : www.turkiyeermenileripatrikligi.org
Foundation of Kayseri Surp Krikor Lusavori� Armenian Church
Yazı kaynağı : www.kayserikilisesi.org
Kayseri’de restorasyon zamanı
Ahtamar, Beşiktaş ve Kartal gibi önemi kiliselerin restorasyon çalışmalarında yer alan mimar ve araştırmacı Zakarya Mildanoğlu, Kayseri Surp Krikor Kilisesi’nin restorasyonu hakkında önerilerde bulundu. Türkiye’de iyi restorasyon örneklerinin az olduğuna dikkat çeken Mildanoğlu, konusunda uzman bir ekip tarafından restorasyon çalışması yapılması gerekliliğine dikkat çekti.
Kilise restorasyonları bir süredir hem Türkiye’nin hem Ermeni toplumunun gündeminde. Axtamar, Surp Giragos gibi önemli kiliseler yerel yönetimlerin, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün veya bakanlıkların bütçeleriyle restore edildi. Mildanoğlu, 1915 öncesinde Anadolu coğrafyasında 3 bine yakın kilise ve manastırın olduğu düşünüldüğünde, bugün yapılan restorasyonların aslında sayıca çok az olduğunu söyledi. Mildanoğlu, 1915 öncesinde ayakta olan yapıların önemli bir kısmının yok olduğunu, önemli bir kısmının ise sadece duvar ve temel izlerinin kaldığına dikkat çekti.
Mildanoğlu, Kayseri Kilisesi’nin de önemli bir yapı olduğuna işaret ederek, restorasyon konusunda uyarılarda bulundu. Mildanoğlu şöyle konuştu:
“Restorasyon bir uzmanlık işidir. Tek bir uzmanın işin altından kalkması mümkün değil. Birkaç yönü var. Öncelikle o yapıyla ilgili bilgiye ihtiyaç var. Başta yapının tarihçesi; o yapı hangi tarihlerde yapıldı, doğal bir arazi üzerine mi, yoksa başka bir yapı mı dönüştürüldü. Bunu anlamak için ciddi araştırmalar yapmak gerekir. Yapının tarihçesinin de iyi araştırılması gerekiyor. Orada kazı yapmak da gerekebilir. O kazı sırasında başka bir yapıya zarar vermemek için, kazı ekibinin uzmanlığına ihtiyaç var. Başında bir mimar olsa dahi arkeologların mutlaka bulunması gerekiyor.”
“Ortaya çıkan bütün bulguların kayıt altına alınması gerekiyor. Bir indekse ihtiyaç var. Ne bulunduysa, bu bir taş dahi olsa, kilise çevresinde, okul ve müştemilatta yıkık dökük, çatlamış, düşmüş, bütün bulguların kodlanarak envanterinin çıkarılmasına ihtiyaç var ki onlar daha sonra yan yana getirilip, doğru bir şekilde yerine konabilsin.”
“Röleve projesi dediğimiz projenin çıkması gerekiyor. Yani hali hazırda yapının mevcut durumunun bir haritasının çıkartılması gerekiyor. O yapının mevcut durumu nedir, nerede ne görülüyor bunu çıkartmak gerek. Nerede hangi taş , hangi ağaç var hepsinin detaylı bir röleve projesine ihtiyaç var. Tarih bilgisi bu konuda yardımcı olabilir. O anda anlayamadığımız, anlayamayacağımız şeylerle karşı karşıya kalınır. O nedenle tarih bilgisine ihtiyaç var. Kazma kürekle yapılacak işler değil bunlar. Elle, fırçayla yapılması gerekir.”
“Röleve projesinin ardından restitüsyon projesine ihtiyaç var. Bu yapının orijinal halinin ne olduğunu ortaya çıkartmak gerekir. Çünkü yapının tümü yıkılmamış olabilir, yapının duvarları ayakta olabilir. Uzman, orada neyin sonradan konulduğunu, neyin orijinal olup olmadığını söyleyebilir. Orijinaline yakın bir proje hazırlamak gerekiyor. Bu iş yapılırken alabildiğine detaya ihtiyaç var. Pencereler, kapılar, zemin döşeme detaylarından, tavan ve duvar resimlerine kadar hepsinin çizilmesi gerekir. Yapının farklı noktalarından da harç örneklerinin alınarak laboratuvarda incelenmesi gerekir. Böylece orijinaline yakın bir harç yapabilirsiniz. Yeteri kadar bilgi ve malzeme varsa bu yapı tamamlanabilir.”
“Restorasyon yapılırken nasıl müdahale edileceğinin bir raporu olmalı. Eksikler nasıl tamamlanacak, çatı nasıl tamamlanacak, duvar resimleri nasıl korunacak hepsinin raporu olmalı. Nelere müdahale edilecek hepsinin raporu ya da notu olmalıdır. Kayseri için iyi bir taş ustası ekibine ihtiyaç vardır. Yani bu yapının bir soyağacının çıkartılması gerekiyor. Bu kilise hangi tarihte ve nasıl yapıldığına dair görselleriyle bir albümünü hazırlamak gerekiyor. Altyapı projeleri dahi en başından itibaren düşünülmelidir. İyi bir uzman ekibinin yoğun bir çalışmasının ardından restorasyon çalışması başlamalıdır.”
“Duvar resimleri, tavan resimleri neden zarar görmüş, bunların hepsinin tespit edilerek tek tek rapor edilmesi gerekiyor. Sıvaları nasıl indireceksin, renk olduğuna göre nasıl bir boya kullanacaksın bunların hepsinin rapor edilmesi gerekiyor. Bunlara biz temel müdahale ilkeleri deriz. Minimum müdahaleyle işi kurtarmaya çalışacaksın. İç kısmın kritik yanları vardır. Bunları düzgün projelendirmek gerekir. Örneğin Haç koyacaksanız, kaidesinin izolasyonunun iyi yapılması gerekir. Yapının her yanının iyi okunması gerekir. “Ne yapılacaksa uzmanın çözüm üretmesi gerekir. Hazır çözümler yoktur. Bunun projesine göre düşünülüp, çözümler üretilmesi gerekiyor.”
“Genellikle yerel yönetimlerde klasik şartnameler vardır. Ancak bu ihale için, daha önce nasıl işler yaptığına dair iyi bir karne istenmelidir. Her gelen ihaleyi alamamalı. Taşeronlarının kim olacağına dair listeler de istenmelidir. Bütün bunları doğru değerlendirecek bir komisyon kurulmalıdır. Değerlendirmeyi, yol yapım ihalelerini denetleyenler yapmamalıdır. Denetleyenler de bu mekanizmaya uygun olmalıdır.”
“Van Ahtamar Kilisesi restorasyon için iyi bir örnekti. Ahtamar’ı Kültür Bakanlığı yaptırdı ama orada bilim kurulu vardı. Belirli periyodlarla toplanıp, yapılan çalışmaları yerinde inceleyen bir kuruldu bu. Uzmanlardan sürekli destek alındı. İtalya’dan ve Ermenistan’dan destek aldık. Bu kurulların içinde mutlaka bir Ermeni olması gerekmiyor. Ama muhakkak Ermenice bilen, daha doğrusu klasik Ermenice (Krapar) bilen birilerinin olması gerekiyor. Ermeni toplumu içinde bu tarz çalışmaları yapmış uzmanlar var. Onlardan destek alınması gerekiyor. Biz Ahtamar’da iyi destek almıştık.”
“Burada da vakfın, Kayseri Kilisesi Vakfı’nın danışacağı, sözünü dinleyeceği, güveneceği bir uzman olmalı. Restorasyon süreci amatörce yürümemelidir. Vakfın kendi uzmanı olmalı ve ortaya çıkan iş içlerine sinmelidir. Ahtamar’da yaparken sorduk. Bilmediğimiz yerlerde bilenlere sorduk. Bu nedenle iyi oldu.”
Yazı kaynağı : www.agos.com.tr
Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında
Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.