binaların yapımında kullanılan topraktan yapılan kırmızı katı bir yapı malzemesi

binaların yapımında kullanılan topraktan yapılan kırmızı katı bir yapı malzemesi bilgi90'dan bulabilirsiniz

YAPI MALZEMELERİ TOPRAKTAN YAPILAN İNŞAAT MALZEMELERİ

Transkript

1 YAPI MALZEMELERİ TOPRAKTAN YAPILAN İNŞAAT MALZEMELERİ

2 TOPRAKTAN YAPILAN İNŞAAT MALZEMELERİ Kil: Genellikle 0,002 mm. den daha küçük taneli malzemeye kil adı verilir. Kil i meydana getiren maddeler sulu alüminyum silikatlardır. SiO2 ve Al2O3 olarak isimlendirilen bu maddeler, tabakalar meydana getirerek çeşitli şekillerde birleşirler ve kil minerallerini meydana getirirler. Böylece kil minerallerinin esas bileşimini oluştururlar. Pişmiş kil malzemeler MÖ.3800 lü yıllarda taşın sınırlı bulunduğu Aşağı Mezopotamya ülkelerinden Babil de kullanıldığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

3 Eski çağlarda, pişmiş kille yapılan çeşitli malzemelere rastlanmaktadır. Günümüzde kil ve kilden yapılan malzeme veya eşya modern teknoloji ile büyük gelişme göstermiştir. Kil tabiatta bol miktarda bulunan minerallerdendir. Fakat saf kili bulmak oldukça zordur. Killerin içinde en çok kalker, silis, mika, demir oksit bulunur. Kil, sarımtırak, kırmızımtırak, esmer gibi değişik renklerde bulunur. Bu özelliği ona bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir. Kil su çeker, bu özelliğinden dolayı dile dokundurulduğunda yapışır. Bu yüzden kil daima nemlidir. Tamamen doymuş kil su emmeyeceğinden dolayı geçirimsizdir. Bu özelliğinden dolayı toprak dolgu barajlarda çekirdek, kil dolgu ile inşa edilir.

4 KILDE ARANAN TEKNIK ÖZELLIKLER Plastiklik, Su emme, Büzülme, Kesme, Konsolidasyon, Permeabilite

5 KIL ÇEŞITLERI Kaolen: Saf kildir. Rengi beyaz veya beyaza yakındır. Yüksek ısıya dayanıklıdır. Kimyasal yapısı (2SiO2. Al2O3. H2O) dur. Seramik işlerinde kullanılır. Yarı Yağlı Kil: Gri, mavimtırak, yeşilimtırak ve kırmızı olur. Yarı yağlı kil içinde bilhassa kalker fazla bulunmamalıdır. Aksi halde tuğla, kiremit, künk gibi malzemeler kusurlu olurlar. Lekeci Kil: Yağ lekelerini çıkarttığı için bu adı almıştır. Rengi maviye yakındır. Genel olarak kilin en önemli özelliği çok incecik tanelerden (20,5 ) oluşması ve suyla karıştırıldığında, istenilen şeklin verilebileceği plastik bir hamur haline gelmesidir. Pişirildiği zaman kimyasal bir olay sonucunda sertleşir.

6 KILDEN YAPıLAN YAPı MALZEMELERI 1. Pişirilmeden üretilen Kerpiç, 2. Pişirilerek üretilen Tuğla, Kiremit, Seramik, Künk, Cam

7 KERPIÇ Kumlu kilin su ile yoğrulmasından oluşan çamur kalıplanıp şekillendirildikten sonra kurutulması yolu ile elde edilen yapı malzemesine kerpiç denilmektedir.

8 Kerpiç kolay bulunabilen ve ekonomik bir yapı malzemesidir. Eski çağlardan beri geleneksel bir yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Günümüzde yeni karışımlarla mekanik ve teknik özelliği değiştirilerek üretilmekte ve kullanılmaktadır. Kerpiç toprağı % arasında kil ihtiva etmekle beraber en uygun oranı % arasında kil bulunan topraktır.

9 KERPICIN KULLANıMı Kerpicin inşaatta kullanılması, örülmesi tuğla gibidir. Kerpiç genellikle ana ve kuzu olarak iki farklı boyutta üretilmektedir. Kerpiçler duvarda da yine kilden yapılan harçla örülürler. Güneşte kurutuldukları için iç kısımlardaki kuruma ile dış yüzeyin kuruması eşit olmadığından çatlamalara neden olur. Bunu önlemek için bitkisel artıklar (saman, sap) gibi maddeler katılır. Kerpicin en büyük dezavantajı suya karşı direncinin düşük olmasıdır. Bu özelliğini iyileştirmek için çimentolu alçılı kerpiç, uçucu külle kerpiç üretimi araştırmaları devam etmektedir.

10

11 Kerpiç üretimi Kerpiç yapmak için uygun toprak seçilir veya toprağı uygun duruma getirecek şekilde kum ya da kil katılır. İyileştirme için herhangi bir katkı maddesi de katılabilir. Kerpiç toprağının iyi biçimlendirilmesi için, toprağın kıvamının iyi ayarlanması gerekir. Toprağın kıvamı, katılan su miktarı ile değişir. Toprak-su karışımında su arttıkça, kerpicin dayanımı azalır, zor kurur. Kuruma sırasında fazla büzülme ve çatlama yaptığı gibi, kerpicin biçimi bozulabilir, çarpılabilir. Karma suyunun mümkün olduğunca azaltılması bu sakıncaları önler, yani büzülmesi azalır, dayanıklılığı artar, biçimi bozulmaz. Bunlara karşılık, kalıplanması zorlaşır. Çamuru kalıba iyi yerleştirmek için, sıkıştırma veya tokmaklama gereği ortaya çıkar. Çamurun kıvamı, uygulanacak kalıplama ve sıkıştırma yöntemine göre önceden denenerek belirlenmelidir. Toprağın nemliliğinin değişmesi, katılacak su miktarını etkileyeceği unutulmamalıdır.

12

13

14

15 Kerpicin uygun kıvamı için gerekli su miktarı belirlendikten sonra, bunun bir kısmı(eğer katkı katılacaksa) katkı maddesi için ayrılmalı, geri kalan su ile toprak iyice karıştırıldıktan sonra en az bir gün dinlendirilmelidir. Çamuru oluşturan toprağın kuru ağırlığına göre belirlenen katkı maddesi(çimento, alçı, kireç) ayrılan suya karıştırılır. Akıcı kıvamdaki bu karışım dinlendirilmiş çamura iyice karıştırılır. Böylece tavlanmış çamur, kalıba yerleştirilmeye hazır hale gelir. Çamurun karıştırılması ve kalıba yerleştirilmesi katkı maddesinin katılaşma süresinden kısa zamanda bitirilmelidir.

16 Şekillendirme-Kalıplama Ahşap kalıplarda kalıplanan kerpiç, açık havada kurutulmaya bırakılır. İki boyutta imal edilir: 1. Kuzu kerpiç: 10x13x28 cm 2. Ana kerpiç: 10x28x28 cm Bu kerpiç yapı elemanlarıyla örülen duvarların kalınlıkları da 13 ya da 28 cm kadar olur. Duvar örgüsünde kullanılan harç da yine aynı karışımdan oluşur; yatay derzler 2,0-2,5 cm, düşey derzler de 2,0 cm yi geçmemelidir. Uygun bir sıkıştırma sağlanmalıdır. Kerpiç kendini çekerek bir miktar kuruyunca, kerpiç kalıbı sökülerek, kerpiç açığa çıkarılır ve kurumaya bırakılır. Kuruma, güneşten olmamalı, gölgede kurutulmalıdır. Kuruyan yüzeyler sürekli çevrilerek kerpicin çarpılması ve çatlaması önlenir.

17

18 Bakım ve Öneriler Dış yüzeylerde ve sulu hacimlerde, suyun duvar bünyesine girmesini önleyecek önlemler alınır. Bu amaçla dış cephe sıvasının çatlaksız olması, zamanla oluşacak çatlakların ve sıvadaki yıpranmaların büyümeden onarılması gerekir. Sıva yüzeyi sürekli kireç badanalı tutulmalı veya hazır plastik esaslı, dış etkilere dayanıklı boyalarla boyanmalıdır. Subasman seviyesi, zeminden sıçrayacak yağmur sularının sıvaya zarar vermeyeceği yükseklikte yaklaşık 50 cm olmalıdır. 30 cm kalınlıktaki duvarların yalnız büyük boyutlu alker kerpiçlerle yapılması daha iyi olur.

19

20

21 Taraklı restorasyon eğitim merkezi usta yetiştirme kursunda, uygulamalı restorasyon yapılmaktadır.

22

23 Eski eserlerde yutonk veya tuğla yerine özgün malzemesi olan kerpiç kullanılmaktadır.

24

25 TS YE GÖRE KERPIÇ ÖZELLIKLERI VE SıNıFLARı (TS 2514/1477) Kerpiç kalıpları rötreden dolayı kerpiç boyutundan % 3-5 daha büyük olmalı. İçerisine çimento katılarak yapılan kerpice Çimentolu Kerpiç adı verilir. (TS 537/1985). Kerpiç bileşiminde %5, %7, %10 çimento bulunanlar olmak üzere 3 guruba ayrılır.

26 KERPIÇ BOYUTLARıNA GÖRE SıNıFLANDıRıLMASı Modüller kerpiç 190x 90 x 85 Kare kerpiçler Orta kerpiçler Büyük kerpiçler Enli kerpiçler 190x190x x190x x190x x290x135

27 KERPIÇ DUVARLAR Kerpiçten yapılan duvarların göstermektedir. yüksekliği, duvar kalınlığına göre farklılık Duvar kalınlığı 40 cm, duvar yüksekliği 2,4 m. Duvar kalınlığı 47 cm, duvak yüksekliği 2,7 m. Duvar kalınlığı 62 cm, duvar yüksekliği 3,5 m.

28 PIŞMIŞ KIL Kiremit, tuğla, çini, fayans ve seramik ürünlerinin hepsi pişmiş kilden üretilmektedir. Killer, doğal alüminyum ve silikatların (Feltispatların) ayrışmasıyla oluşmuş malzemelerdir. Killer karakter itibariyle: Büzülme, Plastiklik, Absorbsiyon, Pişme Özelliklerine sahiptir. Killer ne kadar saf olursa ateşe ve kimyasal etkilere o kadar iyi direnç gösterirler. En iyi yağ alıcı madde, kuvartz taneleri ve silis kumlarıdır. Eritici malzemeler ile (feldispat), hem yağ alıcı (kalker vb.) hem de eritici maddeler karıştırılarak porselen elde edilir. En saf kile Kaolen denir. Killer kaolenden başka kuvartz (SiO2) feldispat, mikademiroksit (Fe2O3), kalsiyum karbonat (CaCO3), kalsiyum sülfat (CaSO4) ve demir sülfür (Fe2S3) bulundururlar.

29 KILLERIN SıCAKLıKLA ILIŞKISI o C de, kil ıslaklık suyunu kaybeder, kurur. Kil tabakaları birbirine yapışır. Hacim buharlaşan su kadar küçülür, tekrar su alırsa şişebilir o C de, kil hidratlaşma suyunu kaybeder ayrışma olur o C de Al 2 O 3 ve SiO 2 birleşerek alüminyum silikat (Al 2 O 3 2SiO 2 ) oluşur. Bu durumda artık pişmiştir. Su alıp eski haline dönemez. 900 o C de üstünde, kilde artık Mullit adı verilen bileşik oluşur. Bu durumda serbest kalan SiO2 cam fazı oluşturur. Artık gözenek kapanarak sık dokulu hale gelir.

30 TUĞLA KIREMIT Killi toprak veya balçık ile kum karıştırılarak meydana getirilen hamur (gerektiğinde öğütülmüş kiremit ve tuğla tozu katılarak) tuğla ve kiremit üretiminde, hammadde olarak kullanılır.

31 TUĞLA KIREMIT ÜRETIMI Tuğla ve kiremit üretim şekliyle birbirinin aynısıdır. Bu işlem sadece kalıplamada farklılık gösterir. Tuğla ve kiremit hammaddesi şu aşamalardan geçer. Hammadde su ile birleştirilerek belirli bir süre dinlendirilir. Paletli karıştırıcılarda karıştırılarak çamur haline getirilir. Çamur bilyeli silindirlerden geçirilerek topak parçalar iyice ezilir. Belirli oranda rutubetlendirilerek kalıplamaya gönderilir. Kalıptan şekillenmiş olarak çıkan yarı mamul kapalı alanda sıcak hava ile veya açık havada dinlendirilerek kısmi kurutmaya tabi tutulur. Dinlenen yarı mamul pişirme fırınlarında pişirilir. Pişirme işleminden sonra depolama veya sevkıyat işlemiyle tamamlanır.

32 TUĞLA ÇEŞİTLERİ Tuğlalar şu şekilde gruplandırılabilir. a. İmalat şekillerine göre gruplandırma, b. Yapım yöntemlerine göre, c. Boyutlarına göre, d. Delik durumlarına göre, e. Basınç dayanımlarına göre.

33 A- İMALAT ŞEKILLERINE GÖRE GRUPLANDıRMA Makine Tuğlaları : Killi toprak ve balçığın ayrı veya harman edilip gerektiğinde su, kum, öğütülmüş tuğla ve kiremit tozu, kül ve benzeri malzemeler karıştırılarak makinalarda şekillendirildikten sonra fırınlarda pişirilmesi ile elde edilen ve duvar yapımında kullanılan malzemelerdir. Bu tuğlalar düzgün yüzeyli keskin köşeli, boşluksuz bir yapı gösterirler. Su emmeleri düşüktür, en çok %18 dir. Basınç mukavemetleri kgf/cm2 dir. En küçük boyutu 190x90x50 mm. dir. Düşey delikli veya dolu olarak üretilebilir. (TS 705)

34 A- İMALAT ŞEKILLERINE GÖRE GRUPLANDıRMA Klinker Tuğlaları : Sinterleşmeye kadar pişirilmiş, birimi ağırlığı ve basınç dayanımı yüksek, donmaya dayanıklı duvar tuğlasıdır. Su emmeleri oldukça azdır (%2-%3). Su içinde kalan duvarlarda kullanılır. Sinterlerleşme tuğlaları: Şekillendirilip kurutulmuş tuğla hammaddesinin erimeye yakın bir duruma kadar pişirilmesiyle elde edilir. Camsı bir yüzey oluşturduğu için su emmesi düşüktür.

35 A- İMALAT ŞEKILLERINE GÖRE GRUPLANDıRMA Cephe Tuğlası : Cephelerde kullanılan dekoratif amaçlı tuğladır. Su emmesi düşük olduğu için donmaya karşı dayanıklıdır. Genellikle 190x90x50 mm. boyutlarında delikli veya dolu olarak üretilmektedir. Ateş Tuğlası : Bu tuğlanın hammaddesi killi kuvars dır. Ateş tuğlaları kalıplandıktan sonra uygun sıcaklıkta pişirilerek elde edilirler. Yüksek ısı (2550 oc) ya kadar dayanıklılık gösterir. Kullanılacak yerlere göre istenilen boyutta üretilirler.

36 B-YAPıM YÖNTEMLERINE GÖRE TUĞLALAR 1. Sinterleşmemiş tuğlalar, 2. Klinker tuğlaları

37 C- BOYUTLARıNA GÖRE 1. Normal tuğla, 2. Modüler tuğla, 3. Blok tuğla

38 D- DELIK DURUMLARıNA GÖRE Dolu tuğla, Düşey delikli tuğla, 1. Seyrek delili tuğla, 2. Az delikli tuğla, 3. Çok delikli tuğla, Yatay delikli tuğla, 1. Hacim ağırlığı 0.8 kg/dm 3 2. Hacim ağırlığı 0.5 kg/dm 3

39 E- BASıNÇ DAYANıMLARıNA GÖRE. Dolu Tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.80 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Seyrek delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.40 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Az delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.20 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Çok delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.00 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere iki çeşittir.

40 TUĞLALARıN ÖZELLIKLERI Görünüşleri dikdörtgenler prizması şeklinde olmalıdır. Tuğla yüzleri düzgün ve köşeleri dik açılı olmalıdır. Tuğla kenarlarına gönye tutulduğunda tuğla yüzlerinde gönye kenarlarından ayrılma hiçbir yerde 5 mm den büyük olmamalıdır. Delikler, delikli tuğlaların yüzlerine olabildiğince eşit aralıklarla ve simetrik olarak dağılmalıdır. Delik eksenleri bu yüzlere dik olmalı ve bütün tuğla boyunca veya yüksekliğince uzanmalıdır. Delikler şaşırtmaca düzenlenerek ısının akım yolu uzatılmak suretiyle ısı iletkenliği azaltılabilir. Delik boyutları delikli klinkerler ile yatay delikli tuğlalarda sınırlandırılmamıştır.

41 KIREMIT Kiremitler, içinde kireç ve organik madde bulunmayan ekşitilmiş lüleci çamurundan yapılırlar. Çatlamaları önlemek için kil hamuru içine bir miktar kum katılır. Kiremitlerde pullanma, çarpılma çatlama gibi özürlerin olmaması istenir. Bir metalle vurulduğu zaman iyi bir kiremit, tiz bir ses çıkarmalıdır. Kiremitlerin yapıldıkları kil tuğla yapmakta kullanılan kilin hemen hemen aynısıdır. Ondan biraz daha yağlı ve incedir. İçinde yabancı maddelerin bulunmamasına daha çok ehemmiyet verilir. Kilden kiremit yapılış şekli de tuğlalarda olduğu gibidir. Tuğlalardan farklı tarafları, kalıplanmaları yani şekillendirilmeleri dir. Kalıplanan hamur kurutulduktan sonra kalıcı tuğla fırınlarında veya özel kiremit fırınlarında pişirilmek suretiyle kiremit elde edilir.

42 KIREMIT ÇEŞITLERI Düz kiremitler, Yerli kiremitler, Makine kiremitleri. Bunların içinde düz ve yerli kiremitler çok az kullanılır. En çok kullanılan Makine kiremitleridir.

43 MAKINE KIREMIDI VE ÜRETIMI Makine kiremitleri (Oluklu TS 562): Türkiye ye ilk defa Marsilya dan geldiği için bu kiremitlere halk arasında Marsilya kiremitleri denir. Bu kiremitler basınç altında makinalarda kalıplanırlar, yerli kiremitlerden daha sıkı ve az gözenekli olurlar. Makine kiremitlerinin yapılmasında kullanılan kil tuğla yapımında kullanılan kilin aynısıdır. Bu kiremitler, kalıplandıktan sonra kurutulur. Kurutma işlemi açık havada veya üstü kapalı sundurmalarda yapılır. kurutulan kiremitler sürekli ve süreksiz fırınlarda pişirilerek elde edilir. Marsilya tipi kiremitler birbirlerine dört kenarlarından geçmeli olarak birleşirler. Kiremidin alt kısmında, tel geçirmek için ince bir deliği bulunur. Döşenirken bu delikten demir tel ile çatıya bağlanır. Yerli kiremide nazaran daha ucuza mal olurlar.

44 SERAMIKLER Seramikler bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile kombinasyonu olarak tanımlanabilir. Bazı seramiklerde kısmen iyonsal, kısmen kovalent bağ bulunabilir. Değişik türde eleman içeren karmaşık bileşiklerin yapıları ve özellikleri de çok farklıdır. Bazıları amorf, bazıları da kristal yapılıdır. Çoğunlukla çok sert ve gevrektirler. Isıl ve elektriksel yönden yalıtkandırlar. Ergime sıcaklıkları yüksektir. Kimyasal yönden kararlı ve dış etkilere karşı dayanıklı olurlar.

45 Kalıphane

46 SERAMIKLERIN GRUPLANDıRıLMASı 1. Geleneksel Seramikler Bunlar kil, kaolen ve feldispat gibi minerallerin yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile elde edilirler. Bileşimlerinde değişik türde silikatlar, alüminatlar ve bunların yanında bir miktar metal oksitleri bulunur. Cam, tuğla, kiremit, aşındırma tozları, porselen, beton, taş ve refrakterler gibi uzun yıllardır kullanılan malzemeler bu gruba girerler.

47 SERAMIKLERIN GRUPLANDıRıLMASı 2. İleri Teknoloji Seramikleri Bunlar yeni veya modern seramikler de denir. Bu tür seramikler genellikle arı bileşikler olup başlıca oksitler, karbürler, ve nitrürlerden oluşurlar. Bunların iyonsallık ve kovalanlık nitelikleri bileşimlerindeki elemanların elektronegatiflik dereceleri arasındaki farka bağlıdır. Örneğin MgO %73 iyonsal ve %27 kovalan, SiO2 %51 iyonsal ve %49 kovalan, SiC ise, %11 iyonsal ve %89 kovalan eğilimlidir. Yüksek mukavemet, rijitlik ve sertlik, aşınmaya kimyasal etkilere ve yüksek sıcaklığa dayanıklılık, boyutlarda kararlılık gibi üstün özellikleri nedeni ile uçak ve uzay endüstrisinde son yıllarda büyük ölçüde kullanılmaktadırlar. Bazı seramikler yarı iletkenlik, dielektrik, piezoelektrik, manyetik ve süper iletkenlik özelliklerine sahip olduklarından eloktronik endüstrisinde çok değişik amaçlarla kullanılırlar.

48 SERAMIKLERIN MEKANIK ÖZELLIKLERI Seramikler sert ve gevrek malzemelerdir. Basınç mukavemetleri oldukça yüksek, çekme mukavemetleri düşüktür. İç yapı kusurlarını azaltacak şekilde üretilen camın çekme mukavemeti cam çubukların mukavemetinin yüz katı kadar olabilir. Gevreklikleri, iç yapı kusurları, çentikler, çizikler, mikroçatlaklar ve gerilme yığılmasına neden olurlar. Seramiklerde istenirse basınç mukavemetleri yükseltilebilir. Yumuşama noktasına kadar ısıtılıp hızla soğutulursa camın mukavemeti üç katına kadar çıkarılabilir. Seramiklerde kayma direnci çok yüksektir ve kırılgandırlar. Bazıları çok sert olduklarından aşındırıcı malzeme olarak geniş ölçüde kullanılırlar. Seramik ve metal tozlarından meydana gelen karışım ergime sıcaklığına kadar ısıtılırsa, ergiyen metal katı parçacıkların arasını doldurur ve basınç uygulanarak boşluklar azaltılır ve sermetler oluşturulur. Sermetler, %20 metal ve %80 seramik içeren malzemelerdir ve sermetlerin elde edilişinde uygulanan yönteme de toz metalurjisi yöntemi denir. Bunlar çok sert malzemelerin kesilmesi ve aşındırılması işlerinde kullanılırlar.

Yazı kaynağı : docplayer.biz.tr

TOPRAKTAN YAPILAN YAPI MALZEMELERİ

Transkript

1 YAPI MALZEMESİ LABARATUVARI TOPRAKTAN YAPILAN YAPI MALZEMELERİ Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

2 Kil Genellikle 0,002 mm. den daha küçük taneli malzemeye kil adı verilir. Kil i meydana getiren maddeler sulu alüminyum silikatlardır. SiO2 ve Al2O3 olarak isimlendirilen bu maddeler, tabakalar meydana getirerek çeşitli şekillerde birleşirler ve kil minerallerini meydana getirirler. Böylece kil minerallerinin esas bileşimini oluştururlar.

3 Kil Pişmiş kil malzemeler MÖ.3800 lü yıllarda taşın sınırlı bulunduğu Aşağı Mezopotamya ülkelerinden Babil de kullanıldığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Eski çağlarda, pişmiş kille yapılan çeşitli malzemelere rastlanmaktadır. Günümüzde kil ve kilden yapılan malzeme veya eşya modern teknoloji ile büyük gelişme göstermiştir.

4 Kil Kil tabiatta bol miktarda bulunan minerallerdendir. Fakat saf kili bulmak oldukça zordur. Killerin içinde en çok kalker, silis, mika, demir oksit bulunur. Kil, sarımtırak, kırmızımtırak, esmer gibi değişik renklerde bulunur. Bu özelliği ona bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir. Kil su çeker, bu özelliğinden dolayı dile dokundurulduğunda yapışır. Bu yüzden kil daima nemlidir. Tamamen doymuş kil su emmeyeceğinden dolayı geçirimsizdir. Bu özelliğinden dolayı toprak dolgu barajlarda çekirdek, kil dolgu ile inşa edilir.

5 Kil Çeşitleri Kaolen: Saf kildir. Rengi beyaz veya beyaza yakındır. Yüksek ısıya dayanıklıdır. Kimyasal yapısı (2SiO2. Al2O3. H2O) dur. Seramik işlerinde kullanılır. Yarı Yağlı Kil: Gri, mavimtırak, yeşilimtırak ve kırmızı olur. Yarı yağlı kil içinde bilhassa kalker fazla bulunmamalıdır. Aksi halde tuğla, kiremit, künk gibi malzemeler kusurlu olurlar. Lekeci Kil: Yağ lekelerini çıkarttığı için bu adı almıştır. Rengi maviye yakındır. Genel olarak kilin en önemli özelliği çok incecik tanelerden (20,5 ) oluşması ve suyla karıştırıldığında, istenilen şeklin verilebileceği plastik bir hamur haline gelmesidir. Pişirildiği zaman kimyasal bir olay sonucunda sertleşir.

6 Kilden Yapılan Yapı Malzemeleri 1. Pişirilmeden üretilen Kerpiç 2. Pişirilerek üretilen Tuğla, Kiremit, Seramik, Künk, Cam

7 Kerpiç Kumlu kilin su ile yoğrulmasından oluşan çamur kalıplanıp şekillendirildikten sonra kurutulması yolu ile elde edilen yapı malzemesine kerpiç denilmektedir. Kerpiç kolay bulunabilen ve ekonomik bir yapı malzemesidir. Eski çağlardan beri geleneksel bir yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Günümüzde yeni karışımlarla mekanik ve teknik özelliği değiştirilerek üretilmekte ve kullanılmaktadır. Kerpiç toprağı % arasında kil ihtiva etmekle beraber en uygun oranı % arasında kil bulunan topraktır.

8 Kerpicin Kullanımı Kerpicin inşaatta kullanılması, örülmesi tuğla gibidir. Kerpiç genellikle ana ve kuzu olarak iki farklı boyutta üretilmektedir. Kerpiçler duvarda da yine kilden yapılan harçla örülürler. Güneşte kurutuldukları için iç kısımlardaki kuruma ile dış yüzeyin kuruması eşit olmadığından çatlamalara neden olur. Bunu önlemek için bitkisel artıklar (saman, sap) gibi maddeler katılır. Kerpicin en büyük dezavantajı suya karşı direncinin düşük olmasıdır. Bu özelliğini iyileştirmek için çimentolu alçılı kerpiç, uçucu külle kerpiç üretimi araştırmaları devam etmektedir.

9 TS ye Göre Kerpiç Özellikleri ve Sınıfları (TS 2514/1477) Kerpiç kalıpları rötreden dolayı kerpiç boyutundan % 3-5 daha büyük olmalı. İçerisine çimento katılarak yapılan kerpice Çimentolu Kerpiç adı verilir. Kerpiç bileşiminde %5, %7, %10 çimento bulunanlar olmak üzere 3 guruba ayrılır.

10 Kerpiç Boyutlarına Göre Sınıflandırılması Modüller kerpiç 190x 90 x 85 Kare kerpiçler 190x190x135 Orta kerpiçler 290x190x135 Büyük kerpiçler 390x190x130 Enli kerpiçler 390x290x135

11 Kerpiç Duvarlar Kerpiçten yapılan duvarların göre farklılık göstermektedir. yüksekliği, duvar kalınlığına Duvar kalınlığı 40 cm, duvar yüksekliği 2,4 m. Duvar kalınlığı 47 cm, duvak yüksekliği 2,7 m. Duvar kalınlığı 62 cm, duvar yüksekliği 3,5 m.

12 Kerpiç Üretimi (Kerpiç çamuru büyük çukurlarda karıştırılır ve kalıplara alındıktan sonra kurutmaya bırakılır)

13 Kerpiç Üretimi Kerpicin kalıplara alınması ve güneşte kurutulması

14 Kerpiç duvarlar Konya çevresinde dış duvarlarda 60 cm. iç duvarlarda 30 cm. olarak kullanılmıştır (Şekil.5). Kerpiç duvarlarda kullanılan agregaların çapı maksimum mm. ye ulaşmaktadır. Kerpiç içerisine katılan agregalar yörenin ve kerpiç hammaddesinin alındığı bölge özelliğine göre farklılıklar göstermektedir (Şekil.6.). Şekil 5- Kerpiç ile 60. cm kalınlığında dış duvar örülmektedir Şekil 6- Dış yüzeyde kullanılan iri agregalı kerpiç duvar görünüşü

15 Kerpiç Yapı Örnekleri Resim 1 - Geleneksel Kerpiç Yapı Örnekleri, a) Anadolu evlerinden bir örnek, b) Fransa da kerpiç duvarlı tarihi şato yapısı, c) Yemen de, kerpiç duvarlı Ishshah sarayı, d) Yemen de kerpiç duvarlı banka binası, e) Yemen de, kerpiç duvarlı toplu konutlar

16 Pişmiş Kil Kiremit, tuğla, çini, fayans ve seramik ürünlerinin hepsi pişmiş kilden üretilmektedir. Killer, doğal alüminyum ve silikatların (Feltispatların) ayrışmasıyla oluşmuş malzemelerdir. Killer karakter itibariyle: Büzülme, Plastiklik, Absorbsiyon, Pişme Özelliklerine sahiptir. Killer ne kadar saf olursa ateşe ve kimyasal etkilere o kadar iyi direnç gösterirler. En saf kile Kaolen denir. Killer kaolenden başka kuvartz (SiO2) feldispat, mikademiroksit (Fe2O3), kalsiyum karbonat (CaCO3), kalsiyum sülfat (CaSO4) ve demir sülfür (Fe2S3) bulundururlar.

17 Killerin Sıcaklıkla İlişkisi o C de, kil ıslaklık suyunu kaybeder, kurur. Kil tabakaları birbirine yapışır. Hacim buharlaşan su kadar küçülür, tekrar su alırsa şişebilir o C de, kil hidratlaşma suyunu kaybeder ayrışma olur o C de Al 2 O 3 ve SiO 2 birleşerek alüminyum silikat (Al 2 O 3 2SiO 2 ) oluşur. Bu durumda artık pişmiştir. Su alıp eski haline dönemez. 900 o C de üstünde, kilde artık Mullit adı verilen bileşik oluşur. Bu durumda serbest kalan SiO2 cam fazı oluşturur. Artık gözenek kapanarak sık dokulu hale gelir.

18 Tuğla Kiremit Killi toprak veya balçık ile kum karıştırılarak meydana getirilen hamur (gerektiğinde öğütülmüş kiremit ve tuğla tozu katılarak) tuğla ve kiremit üretiminde, hammadde olarak kullanılır. En uygun hammadde püskürük kayaların ayrışması sonucu oluşan, yüzey killeridir. Türkiye de bol miktarda bulunmaktadır.

19 Kaliteli Mamul İçin Aranan Özellikler Kilin kuruma sonucu hacim küçülmesi % 12 den fazla ise, az plastiklik gösteren topraklarla karıştırılarak kullanılabilir. Kuruma ve pişme sırasında çatlayan ve çok deforme olan topraklar tuğla ve kiremit üretiminde kullanılmamalıdır. 900 o C de pişen kilin sertliği 2 dereceden az ise, Tuğla, 3 dereceden az ise kiremit üretiminde kullanılmamalıdır. 900 o C de pişen kilin su emmesi % den az olanlar normal inşaat tuğlasının üretiminde %18 den fazla olanlar ise, kiremit üretiminde kullanılmamalıdır.

20 Kaliteli Mamul İçin Aranan Özellikler Kil içinde istenilen boyuttan iri tane oranı %10 dan fazla ise tuğla ve kiremit üretiminde kullanılmamalıdır. Kuruma ve pişirme esnasında çatlama ve deforme gösteren killer üretimde kullanılmamalıdır. Pişirme işleminden sonra rengin açık renkte olması satıh açısından tercih edilmemelidir.

21 Tuğla Kiremit Üretimi Tuğla ve kiremit üretim şekliyle birbirinin aynısıdır. Bu işlem sadece kalıplamada farklılık gösterir. hammaddesi şu aşamalardan geçer. Tuğla ve kiremit Hammadde su ile birleştirilerek belirli bir süre dinlendirilir. Paletli karıştırıcılarda karıştırılarak çamur haline getirilir. Çamur bilyeli silindirlerden geçirilerek topak parçalar iyice ezilir. Belirli oranda rutubetlendirilerek kalıplamaya gönderilir. Kalıptan şekillenmiş olarak çıkan yarı mamul kapalı alanda sıcak hava ile veya açık havada dinlendirilerek kısmi kurutmaya tabi tutulur. Dinlenen yarı mamul pişirme fırınlarında pişirilir. Pişirme sonrasında tamamlanır. depolama veya sevkiyat işlemiyle

22 TUĞLA ÇEŞİTLERİ Tuğlalar şu şekilde gruplandırılabilir. a. İmalat şekillerine göre gruplandırma, b. Yapım yöntemlerine göre, c. Boyutlarına göre, d. Delik durumlarına göre, e. Basınç dayanımlarına göre.

23 a- İmalat Şekillerine Göre Gruplandırma Makine Tuğlaları : Killi toprak ve balçığın ayrı veya harman edilip gerektiğinde su, kum, öğütülmüş tuğla ve kiremit tozu, kül ve benzeri malzemeler karıştırılarak makinalarda şekillendirildikten sonra fırınlarda pişirilmesi ile elde edilen ve duvar yapımında kullanılan malzemelerdir. Bu tuğlalar düzgün yüzeyli keskin köşeli, boşluksuz bir yapı gösterirler. Su emmeleri düşüktür, en çok %18 dir. Basınç mukavemetleri kgf/cm2 dir. En küçük boyutu 190x90x50 mm. dir. Düşey delikli veya dolu olarak üretilebilir. (TS 705)

24 a- İmalat Şekillerine Göre Gruplandırma Klinker Tuğlaları : Sinterleşmeye kadar pişirilmiş, birimi ağırlığı ve basınç dayanımı yüksek, donmaya dayanıklı duvar tuğlasıdır. Su emmeleri oldukça azdır (%2-%3). Su içinde kalan duvarlarda kullanılır. Sinterlerleşme Tuğlaları: Şekillendirilip kurutulmuş tuğla hammaddesinin erimeye yakın bir duruma kadar pişirilmesiyle elde edilir. Camsı bir yüzey oluşturduğu için su emmesi düşüktür.

25 a- İmalat Şekillerine Göre Gruplandırma Cephe Tuğlası : Cephelerde kullanılan dekoratif amaçlı tuğladır. Su emmesi düşük olduğu için donmaya karşı dayanıklıdır. Genellikle 190x90x50 mm. boyutlarında delikli veya dolu olarak üretilmektedir.

26 a- İmalat Şekillerine Göre Gruplandırma Ateş Tuğlası : Bu tuğlanın hammaddesi killi kuvars dır. Ateş tuğlaları kalıplandıktan sonra uygun sıcaklıkta pişirilerek elde edilirler. Yüksek ısı (2550 oc) ya kadar dayanıklılık gösterir. Kullanılacak yerlere göre istenilen boyutta üretilirler.

27 b-yapım Yöntemlerine Göre Tuğlalar 1. Sinterleşmemiş tuğlalar, 2. Klinker tuğlaları

28 c- Boyutlarına Göre 1. Normal tuğla, 2. Modüler tuğla, 3. Blok tuğla

29 d- Delik Durumlarına Göre Dolu tuğla, Düşey delikli tuğla, 1. Seyrek delili tuğla, 2. Az delikli tuğla, 3. Çok delikli tuğla, Yatay delikli tuğla, 1. Hacim ağırlığı 0.8 kg/dm 3 2. Hacim ağırlığı 0.5 kg/dm 3

30 e- Basınç Dayanımlarına Göre Dolu Tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.80 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Seyrek delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.40 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Az delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.20 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere üç çeşittir. Çok delikli tuğlalar: Bu tuğlaların yoğunluğu 1.00 kg/dm 3 dür. Basınç dayanımlarına göre ise, kgf/cm 2 olmak üzere iki çeşittir.

31 Tuğlaların Özellikleri Görünüşleri dikdörtgenler prizması şeklinde olmalıdır. Tuğla yüzleri düzgün ve köşeleri dik açılı olmalıdır. Tuğla kenarlarına gönye tutulduğunda tuğla yüzlerinde gönye kenarlarından ayrılma hiçbir yerde 5 mm den büyük olmamalıdır. Delikler, delikli tuğlaların yüzlerine olabildiğince eşit aralıklarla ve simetrik olarak dağılmalıdır. Delik eksenleri bu yüzlere dik olmalı ve bütün tuğla boyunca veya yüksekliğince uzanmalıdır. Delikler şaşırtmaca düzenlenerek ısının akım yolu uzatılmak suretiyle ısı iletkenliği azaltılabilir. Delik boyutları delikli klinkerler ile yatay delikli tuğlalarda sınırlandırılmamıştır.

32 Kiremit Kiremitler, içinde kireç ve organik madde bulunmayan ekşitilmiş lüleci çamurundan yapılırlar. Çatlamaları önlemek için kil hamuru içine bir miktar kum katılır. Kiremitlerde pullanma, çarpılma çatlama gibi özürlerin olmaması istenir. Kiremitlerin yapıldıkları kil, tuğla yapmakta kullanılan kilin hemen hemen aynısıdır. Ondan biraz daha yağlı ve incedir. İçinde yabancı maddelerin bulunmamasına daha çok ehemmiyet verilir. Kilden kiremit yapılış şekli de tuğlalarda olduğu gibidir. Tuğlalardan farklı tarafları, kalıplanmaları yani şekillendirilmeleri dir. Kalıplanan hamur kurutulduktan sonra kalıcı tuğla fırınlarında veya özel kiremit fırınlarında pişirilmek suretiyle kiremit elde edilir.

33 Kiremit Çatıları örtmekte kullanılan, yan yana dizilerek suyu aşağıya geçirmeden dışarı akıtacak biçimde yapılmış, kızıl toprağın renginde, pişmiş balçık levha.

34 Kiremit Kiremitler, mekanik yollarla (kesek kıranlar, lamalı ya da silindirli kesiciler, eziciler) ya da atmosferik olaylar etkisiyle kıvamı ve inceliği homojenleştirilmiş bir hamura dönüştürülen kilden yapılır. Denetimli nemlendirmeden sonra preslerde biçimlendirilen hamur, uzun süre kurutulur ve fırında pişirilir. Pişirme işleminden sonra, toprağın türüne ve pişme derecesine göre, canlı kırmızı, kahve-kırmızı, pembe beyaz, pembe-gri kiremitler elde edilir.

35 Kiremitte İstenilen Özellikler Kiremitlerde pullanma, çarpılma, çatlama gibi özürlerin olmaması istenir. Bir metalle vurulduğu zaman iyi bir kiremit, tiz bir ses çıkarmalıdır. İçinde yabancı maddelerin bulunmamasına daha çok ehemmiyet verilir. Kiremitlerin görünüşlerinde çok fazla renk farklılığı olmamalı.

36 Kiremit Çeşitleri Düz kiremitler, Yerli kiremitler, Makine kiremitleri. Bunların içinde düz ve yerli kiremitler çok az kullanılır. En çok kullanılan Makine kiremitleridir.

37 Makine Kiremidi ve Üretimi Makine kiremitleri (Oluklu TS 562): Türkiye ye ilk defa Marsilya dan geldiği için bu kiremitlere halk arasında Marsilya kiremitleri denir. Bu kiremitler basınç altında makinalarda kalıplanırlar, yerli kiremitlerden daha sıkı ve az gözenekli olurlar.

38 Makine Kiremidi ve Üretimi Makine kiremitlerinin yapılmasında kullanılan kil tuğla yapımında kullanılan kilin aynısıdır. Bu kiremitler, kalıplandıktan sonra kurutulur. Kurutma işlemi açık havada veya üstü kapalı sundurmalarda yapılır. kurutulan kiremitler sürekli ve süreksiz fırınlarda pişirilerek elde edilir. Marsilya tipi kiremitler birbirlerine dört kenarlarından geçmeli olarak birleşirler. Kiremidin alt kısmında, tel geçirmek için ince bir deliği bulunur. Döşenirken bu delikten demir tel ile çatıya bağlanır. Yerli kiremide nazaran daha ucuza mal olurlar.

39 Kiremit Kiremit in Çatıya Uygulanışı

40

41

42

43 Kiremidin Avantajları Hafif: Metrekaresi 4,6 kg olup toprak kiremitten 12 defa daha hafiftir. 4 daireli bir apartmanda kg. daha az yük verir. Depremde benzersiz avantajının yanında nakliyeden ve montaj süresinden tasarruf sağlar. Garantili: Kiremit 30 yıl süreyle garantilidir. Ekonomik: Kiremit altı su yalıtım malzemelerine ve tahta döşemeye ihtiyaç bırakmaz, malzemeden tasarruf sağlar. Estetik: Klasik görünümü ve renk seçenekleriyle yapılara güzel bir görünüm kazandırır. Pratik: Kolay montajı sayesinde işçilikten ve zamandan tasarruf sağlar. Kazançlı: İşçilikten, malzemeden, zamandan tasarrufu ve uzun yıllar bakım gerektirmemesi ile paranız cebinizde kalır. Dayanıklı: Tüm iklim koşullarına dayanıklı olup uzun ömürlüdür. Çatlama ve kırılma yapmaz, bakım gerektirmez.

44 Kiremit Çeşitleri MAHYA KİREMİTİ MAHYA SONLAMA KİREMİTİ MAHYA ÜÇYOL KİREMİT MAHYA DÖRTYOL KİREMİT VİLLA YAN SAÇAK KİREMİTİ AKDENİZ YAN SAÇAK KİREMİTİ YARIM KİREMİT HAVALANDIRMA KİREMİTİ GEÇİŞ KİREMİTİ KAR TUTUCU KİREMİT ŞET KİREMİTİ ŞET YAN SAÇAK KİREMİTİ MAKİNE KİREMİDİ(Marsilya kiremidi)

45 MAHYA KİREMİDİ Çatı eğimlerinin birleşme noktası olan mahyanın fonksiyonel bir biçimde kaplanmasını ve şekillendirilmesini sağlar. Sarfiyat : 2.5 adet / m.ölçü: (cm) 45Ağırlık: (kg) 4,40

46 MAHYA SONLAMA KİREMİTİ Mahyanın başlangıcında veya sonunda kullanılır. Mahya kiremiti ile uyum sağlayacak şekilde tespit edilir. Ölçü: (cm) 23 x 42Ağırlık: (kg) 3,60

47 MAHYA ÜÇYOL KİREMİT Mahya hattının farklı açılarla birleştiği noktalarda kullanılır. Ağırlık: (kg) 10,80

48 MAHYA DÖRTYOL KİREMİT Farklı yönlere eğimi olan çatılarda mahya ve sırt geçişlerinde kullanılır. Mahya elemanlarının bağlantısını sağlar. Ağırlık: (kg) 13,50

49 VİLLA YAN SAÇAK KİREMİTİ Beşik çatı saçaklarında ve güvercinlik alınlarında kiremit örtüsünü sonlandırmak için kullanılır. Villa modeline uygun üretilir. Sarfiyat: 3 adet / m.

50 AKDENİZ YAN SAÇAK KİREMİTİ Beşik çatı saçaklarında ve güvercinlik alınlarında kiremit örtüsünü sonlandırmak için kullanılır. Akdeniz modeline uygun üretilir. Sarfiyat: 3 adet / m

51 YARIM KİREMİT Ölçü gereği kiremit kesilmesi gereken yerlerde (çatı penceresi, baca kenarlarında) kullanılır. Villa ve Akdeniz modellerinde üretilir. Ölçü: (cm) 42 x 18

52 HAVALANDIRMA KİREMİTİ Kiremit altının havalandırılması sureti ile çatının kuru kalmasını sağlar. Varsa izolasyon malzemeleri için uygun çalışma ortamını yaratır. Havalandırma kesit alanı: Braas Villa : 22 cm2 Braas Akdeniz : 25 cm2 Ölçü: (cm) 33 x 42 Ağırlık: (kg) 6,20

53 12 (cm) çapında çıkış deliği olan ve üzerine çeşitli elemanların monte edildiği kiremit elemanıdır. (Anten, PVC, havalandırma, (baca) Ölçü: (cm) 33 x 42Ağırlık: (kg) 5,10 GEÇİŞ KİREMİTİ

54 KAR TUTUCU KİREMİT Çatıda biriken kar kütlesinin, çatı yüzeyinden kontrolsüz biçimde kayarak, dere sistemine ve insanlara zarar vermesini önlemek amacıyla kullanılır. Sarfiyat : Verilmiş olan bölgesel kar yağış şiddetine göre belirlenir. Ölçü: (cm) 33 x 42 Ağırlık: (kg) 5,20

55 Sundurma ( tek eğimli) çatılarda mahya hattı veya kalkan duvar oluşturmadan kiremit örtüsünü sonlandırmak için kullanılır. ŞET KİREMİTİ

56 ŞET YAN SAÇAK KİREMİTİ Şet kiremiti kullanılan çatılarda şet kiremiti ile yan saçak kiremiti birleşim detayında kullanılır

57

58 Seramikler RAMAZAN ENSAROĞLU - B

59 Seramikler Seramikler bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile kombinasyonu olarak tanımlanabilir. Bazı seramiklerde kısmen iyonsal, kısmen kovalent bağ bulunabilir. Değişik türde eleman içeren karmaşık bileşiklerin yapıları ve özellikleri de çok farklıdır. Bazıları amorf, bazıları da kristal yapılıdır. Çoğunlukla çok sert ve gevrektirler. Isıl ve elektriksel yönden yalıtkandırlar. Ergime sıcaklıkları yüksektir. Kimyasal yönden kararlı ve dış etkilere karşı dayanıklı olurlar.

60 Seramiklerin Gruplandırılması 1. Geleneksel Seramikler Bunlar kil, kaolen ve feldispat gibi minerallerin yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile elde edilirler. Bileşimlerinde değişik türde silikatlar, alüminatlar ve bunların yanında bir miktar metal oksitleri bulunur. Cam, tuğla, kiremit, aşındırma tozları, porselen, beton, taş ve refrakterler gibi uzun yıllardır kullanılan malzemeler bu gruba girerler.

61 Seramiklerin Gruplandırılması 2. İleri Teknoloji Seramikleri Bunlar yeni veya modern seramikler de denir. Bu tür seramikler genellikle arı bileşikler olup başlıca oksitler, karbürler, ve nitrürlerden oluşurlar. Bunların iyonsallık ve kovalanlık nitelikleri bileşimlerindeki elemanların elektronegatiflik dereceleri arasındaki farka bağlıdır. Örneğin MgO %73 iyonsal ve %27 kovalan, SiO2 %51 iyonsal ve %49 kovalan, SiC ise, %11 iyonsal ve %89 kovalan eğilimlidir.

62 Seramiklerin Gruplandırılması Yüksek mukavemet, rijitlik ve sertlik, aşınmaya kimyasal etkilere ve yüksek sıcaklığa dayanıklılık, boyutlarda kararlılık gibi üstün özellikleri nedeni ile uçak ve uzay endüstrisinde son yıllarda büyük ölçüde kullanılmaktadırlar. Bazı seramikler yarı iletkenlik, dielektrik, piezoelektrik, manyetik ve süper iletkenlik özelliklerine sahip olduklarından eloktronik endüstrisinde çok değişik amaçlarla kullanılırlar.

63 Seramiklerin Mekanik Özellikleri Seramikler sert ve gevrek malzemelerdir. Basınç mukavemetleri oldukça yüksek, çekme mukavemetleri düşüktür. İç yapı kusurlarını azaltacak şekilde üretilen camın çekme mukavemeti cam çubukların mukavemetinin yüz katı kadar olabilir. Gevreklikleri, iç yapı kusurları, çentikler, çizikler, mikroçatlaklar ve gerilme yığılmasına neden olurlar. Seramiklerde istenirse basınç mukavemetleri yükseltilebilir. Yumuşama noktasına kadar ısıtılıp hızla soğutulursa camın mukavemeti üç katına kadar çıkarılabilir.

64 Seramiklerin Mekanik Özellikleri Seramiklerde kayma direnci çok yüksektir ve kırılgandırlar. Bazıları çok sert olduklarından aşındırıcı malzeme olarak geniş ölçüde kullanılırlar. Seramik ve metal tozlarından meydana gelen karışım ergime sıcaklığına kadar ısıtılırsa, ergiyen metal katı parçacıkların arasını doldurur ve basınç uygulanarak boşluklar azaltılır ve sermetler oluşturulur. Sermetler, %20 metal ve %80 seramik içeren malzemelerdir ve sermetlerin elde edilişinde uygulanan yönteme de toz metalurjisi yöntemi denir. Bunlar çok sert malzemelerin kesilmesi ve aşındırılması işlerinde kullanılırlar.

65 Seramik Yapıda Seramik Kullanılması

66

67

Yazı kaynağı : docplayer.biz.tr

Kerpiç Nedir? Özellikleri ve Avantajları- Kerpiç Evler

Kerpiç Nedir?

Geleneksel bir malzeme olan kerpiç, toprak ve saman karışımının su ile yoğrulup ahşap kalıplara döküldükten sonra güneşte kurutularak dayanım kazandırılan bir yapı malzemesidir. Kurutulduktan sonra dayanıklılığını ve suya direncini arttırmak için harç karışımına saman, ot, bitki sapları, kuru fundalar gibi çeşitli doğal katkılar kullanılmaktadır.

Kelime anlamı olarak bakıldığında kerpiç; pişmemiş tuğla anlamına gelmektedir. Orta Türkçedeki bir başka şekli “pışık” dır. Kerpiç, İngilizce’de ise “adobe” olarak ifade edilmektedir.

Kerpiçin Tanımı

Kerpiçin TS 2514’te verilen tanımı;

şeklindedir.

Kerpiçin Özellikleri

Kerpiç çeşitli boyut ve şekillerde parçacıklardan oluşan bir malzemedir. Kerpiçin içeriğinde ne var diye bakacak olursak, içeriğinin kil, silt, kum, çakıl ve çeşitli liflerden oluştuğunu görebiliriz. Kerpiç malzemede hammadde olarak doğadan elde edilen kilin bağlayıcılığından yararlanılır. Harç için kullanılacak toprakta kil miktarı belirli bir seviyede kalmalıdır. Toprak ne çok killi ne de kumlu olmalıdır. Kil içeriğinin aşırı olması durumunda kuruyup sertleşen kerpiçte istenmeyen çatlama ve büzülmelere sebep olabilir. Kum oranın kilden fazla olması kilin bağlayıcılığını azaltacağı için kumun tanelerinin arasında boşluğa neden olur. Kerpiç için en uygun kil oranı %30-%40 arasında kil bulunan topraktır.

Anadolu’da kerpiç malzemenin katkısı genellikle saman olmuştur. Kaynaklarda ortalama, 1 m³ çamur için yaklaşık 8-12 kg aralığında saman katkı kullanıldığı belirtilmektedir. TS 2515’de toprağın yağlılık oranına göre kullanılacak bitkisel katkı miktarları verilmiştir.

Kerpiç blokları elde etmek için ahşap kalıplar kullanılır. Fakat bu kalıplar hazırlanan bölgedeki ustaların kendi yaptıkları kalıplardır. Bu nedenle kerpiç bloklar boyutları bölgelere değişiklik göstermektedir. Kerpiç bloklar genel olarak iki formda hazırlanır: ana (tam), kuzu (yarım). Yurdumuzda belirlenen TS 2514 standardına göre 4 sınıfa ayrılır. Büyüklerine ana küçüklerine kuzu ismi verilir.

Kuru toprağa su ilave edildiğinde, toprak katı fazdan yarı katı faza sonra da plastik kıvama geçer, yani şekil verilebilir bir durumdadır. Ancak kerpiç tuğlaların gerçek bileşimi ve kalitesini; oluşumundaki çakıl, kum, silt, kil ve organik madde (saman) miktarı ve özellikleri belirler.

Kerpiçin Mukavemeti – Dayanımı

Kerpiç 4 hafta güneşte kurutmadan sonra bir kişinin ağırlığını taşıyacak kadar güçlü olmalıdır

Kırılırsa daha fazla kil ve lifli malzeme eklenmesi gerekir. Basınç dayanımı, tamamen kuruduktan sonra 100 mm’lik kil küpleri denenerek belirlenebilir. Minimum basınç dayanımı 1.2 MPa değer istenir.

Kerpiçin Avantajları ve Dezavantajları

Kerpicin Üstünlükleri – Avantajları

Kerpiç bina, gözenekli yapısı sayesinde nem alışverişi sağlayarak nemi dengeler. İnsan sağlığı için uygun düzeye getirir. Bu da bina içinde temiz sağlıklı bir hava ve konfor sağlar. Isı depolama özelliği yüksektir, ısıyı bünyesinde tutar. Bu sayede binanın yapının ek malzeme ve katmanlara gerek duymaksızın sıcaklığını dengede tutar ve en uygun yaşam koşullarını sağlamaya yeterli olur. Yeniden kullanılabilir, geri dönüşümlü, çevreci bir malzemedir. Üretimi yerinde de yapılabildiği için maliyeti düşüktür, ayrıca bir tesis gerektirmez. Kaba inşaatı kolay ve hızlıdır. Bu durum yurdumuzda kırsal bölgede artmaya başlayan konut sorununun çözümüne bir katkı olabilir. Kerpiç bina eski bir geçmişi olmasına karşın yapılan iyileştirmeler, oluşturulacak şartlar ve bunların uygulanması ile günümüzün gereksinimlerini karşılayabilecek niteliğe ulaşacaktır.

Kerpicin Sakıncaları – Dezavantajları

Kerpiç binaların tüm bu olumlu özelliklerinin yanı sıra sürekli bakım ve onarım gerektirmektedir. Ancak kuru koşullarda yapımı gerçekleştirilebilir. Yağmurlu ve yağışlı hava koşullarında inşa edilemezler. Neme ve suya karşı hassastırlar. Su ve nem nedeniyle parçalanma ve bozulma meydana gelir. Su, özellikle yağmur, kerpiç bloklarının ve dolayısıyla duvarların parçalanmasına neden olabilir. Kerpiç duvar yüzeylerindeki şiddetli yağmur, kerpiç duvarda aşınmaya ve parça kırılmasına neden olabilir. Aşırı yüksek sıcaklık, yağmur nedeniyle ıslanan tuğlaların kuruması sırasında çatlamaya neden olur.
Sürüngenler, kemirgenler ve böcekler gibi küçük hayvanlar ve toprakta büyüyen bitkiler ve bunların kökleri de kerpiç binaların çürümesine ve bozulmasına neden olabilir. Basınç özellikle çekme dayanımı düşüktür.

Kerpiç Ev

Kerpiç yerleşik toplumların ilk dönemlerinden beri, taş ahşap yerine kullanımı tercih edilmiştir. Kerpiçten ev, en eski yapı türü olup tarihi yaklaşık 9000 yıl öncesine dayanmaktadır. Hititler, Sümerler, Mısırlılar kerpici kullanan toplulukların başında gelmektedir. Kerpiç ile barınaklardan evlere, saraylardan kent surlarına kadar çok çeşitli anıtsal yapılar uzun çağlar boyunca inşa edilmiştir.

Şibam, Yemen’de kerpiçten inşa edilen binalarıyla ünlü, dikey mimarinin kullanıldığı en eski kasabalardan biridir. Bu binalardan bir çoğu 5 ile 11 kat arasında değişen çok katlı konutlardır. Bazı binalar 30 m’yi geçen yükseklikleriyle dünyanın en yüksek kerpiç binaları olmuşlardır. Fakat kerpicin çabuk yıpranması sebebiyle hala her yıl bakım ve onarım görmekte olup kullanılmaya devam etmektedir.

Kerpiç tuğlaları yapmak için kullanılan toprak kumlu ve killi olmalıdır. Ayrıca, biyolojik olarak çözünen, suyu emen ve yüksek oranda sıkıştırılabilen organik madde miktarı çok olduğu için üst toprağın kullanılması tavsiye edilmez.

Ülkemizde yaklaşık 5 milyon kişi, dünya nüfusunun ise yaklaşık üçte biri kerpiçten yapılarda yaşamaktadır.

“Kerpiç nedir?” sorusuna yanıt vermek için öncelikle bilinmelidir ki inşaat yöntemleri ve bileşimi, iklime, yerel geleneklere ve tarihi döneme göre değişiklik göstermektedir. Kerpiç, yerel halklar tarafından üretilen, düşük maliyetli, kolayca temin edilen bir yapı malzemesidir. Yapıların uygulanması basit ve ek enerji gerektirmediği için insanlar yapılarını bir uzmana (mimar ve mühendis) ihtiyaç duymadan kendi kendilerine oluşturmuşlardır.

Kerpiç; teknolojik olarak üretimi basit, kurak iklim koşullarına uygun ve geniş bir kullanım alanına sahip, dayanıklı binalar üretme potansiyeline sahip önemli bir yapı malzemesidir. Üretimi ve uygulaması için ek bir enerji kaynağına ihtiyaç duyulmayan, çevre dostu bir malzemedir ve tamamen geri dönüştürülebilir olduğu için yapı bertaraf edildiğinde minimum düzeyde atık oluşturur. Çevreden kolaylıkla elde edilebilen malzemelerle basit bir süreç sonunda hızlı ve düşük bir maliyetle oluşturulan kerpiç malzemenin özellikleri; kullanılan kerpiç toprağının cinsine, su, bitkisel ve diğer katkı maddeleri ve miktarlarına, kalıplama ya da kurutmadaki yöntem ve sürelere bağlı olarak farklılaşmaktadır.

Tamamen doğal içerikli olan kerpiç malzemesi, çevreye zarar vermeyip, tekrar doğaya dönebilmektedir. Çevreci özellikleriyle kullanıcıya iyi bir ısı yalıtımı ve akustik sağlayan kerpiç malzemesi, düşük enerji tüketimi ile de ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Tüm bunların yanında hemen her yerde kolay ve bol tedarik edilmesi özellikle kırsal bölgelerde her dönem alternatif malzeme olmuştur. Ülkemizde bulunan Şanlıurfa Harran evleri, Diyarbakır Çatalhöyük gibi birçok kültürel mirasımız kerpiçten oluşmaktadır.

Kerpiç Maliyeti

Kerpiç yapının nakliyesi, üretimi, inşa edilmesi, kullanımı ve yıkılmasından sonraki süreçlerinin tamamında masrafı asgari derecededir. Ek malzemelere ihtiyaç duyulmadan bütün bu süreçler kolay ve ucuz bir şekilde olmaktadır. Bu sebeplerden dolayı kerpiç yapılar en ucuz yapı malzemelerinden biridir.

Kaynaklar: AYŞE NUR TELOĞLU YAVAŞ-KERPİÇ BİNALARIN AĞIRLIK YÜKLERİ VE DEPREM ETKİLERİ ALTINDA DAVRANIŞI VE YURDUMUZDAKİ UYGULANIŞI MUHAMMED ENES BOZYEL-BETONARME KULLANICILARININ KERPİÇ YAPILAR HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİNİN BİLİMSEL VERİLER DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ PENBEGÜL ÖZTÜRK-YAPI BİYOLOJİSİ AÇISINDAN KERPİÇ KULLANIMININ ETKİLERİ

Yazı kaynağı : insaatt.com

Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında

Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.